Από τις κρισιμότερες περιόδους στη διαδικασία εξέλιξης ενός ατόμου είναι η περίοδος της εφηβείας καθώς σηματοδοτούνται πολλές αλλαγές, οι οποίες πολλές φορές μπορούν να αποβούν ιδιαιτέρως στρεσογόνες για την ψυχική κατάσταση του εφήβου.

Μία από αυτές τις καταστάσεις τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει ο έφηβος είναι η διαδικασία των εξετάσεων.

Το άγχος σε μη φυσιολογικά όρια ενδέχεται να πυροδοτήσει αρνητικά συναισθήματα και κατεπέκταση συμπεριφορές. Το άγχος αναπαράγεται από αρνητικές σκέψεις, οι οποίες αφορούν κυρίως το φόβο και την αγωνία σχετικά με την επίδοση του εφήβου  στις εξετάσεις, καθώς και την αντίδραση των «σημαντικών άλλων», όπως γονείς, ιδιαίτερα σε περίπτωση ενδεχόμενης αποτυχίας.

Οι αρνητικές αυτές σκέψεις  ενδέχεται να ωθήσουν  τον έφηβο σε τέτοιες συμπεριφορές που τελικά να φτάσει να αυτοεκπληρώσει  αυτό το οποίο φοβάται, την αποτυχία.

Για το λόγο αυτό καλό θα ήταν πριν ακόμη ξεκινήσει η περίοδος των εξετάσεων, έφηβοι και γονείς να είναι κατάλληλα ενημερωμένοι και προετοιμασμένοι, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν λειτουργικά το άγχος και να οχειρωθούν απέναντι σε αυτό.

Σημάδια όπως δυσκολία στη συγκέντρωση, στην απομνημόνευση, εμμονή σε συζητήσεις που αφορούν βαθμολογίες και επιδόσεις , τυχόν ευερεθιστότητα, εκρήξεις θυμού, εμφάνιση επιθετικότητας θα πρέπει να μας επιστήσουν την προσοχή. Υπάρχει περίπτωση ο έφηβος να εμφανίσει μειωμένη ή αυξημένη  όρεξη, να παρουσιάσει δυσκολίες στον  ύπνο και άλλα σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, ζάλη, τάση λιποθυμίας, βάρος στο στήθος, πονοκέφαλο, ανησυχία, νευρικότητα.

Σημαντικό για να αποφευχθούν όλα τα παραπάνω είναι να αλλάξει ο τρόπος σκέψης των εφήβων όπως επίσης και των γονέων , οι οποίοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ψυχική κατάσταση των παιδιών τους. Οι εξετάσεις δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως το μόνο μέσο επιβεβαίωσης των ικανοτήτων των παιδιών μας, ούτε ως το μοναδικό μέσο επαγγελματικής αποκατάστασης στο μέλλον.

Τα παιδιά που πρόκειται να μπουν σε διαδικασία εξετάσεων καλό θα είναι να οργανώσουν το διάβασμα τους με ρεαλιστικό τρόπο, να κάνουν συχνές επαναλήψεις, να αποφεύγουν ακραίους και εξαντλητικούς ρυθμούς διαβάσματος, να αποφεύγουν να συζητούν πριν από τις εξετάσεις για  αυτά που δεν ξέρουν , να προσέχουν την διατροφή τους κάνοντας συχνά γεύματα, να φροντίζουν να ξεκλέβουν λίγο χρόνο για τον εαυτό τους  και τους φίλους τους, να ασκούνται, ώστε να βοηθούν το σώμα τους να παράξει όλους εκείνους τους νευροδιαβιβαστές που θα τους τονώσουν θετικά την ψυχολογία.

Υπάρχουν περιπτώσεις εφήβων που κυριεύονται από το άγχος τους κατά τη διάρκεια των εξετάσεων και ξεχνούν τα πάντα μην μπορώντας να απαντήσουν στα θέματα των εξετάσεων. Μπορούμε να εξοπλίσουμε τα παιδιά με ειδικούς τρόπους διαχείρισης τέτοιων δύσκολων καταστάσεων, όπως με την εκμάθηση ειδικών τεχνικών προοδευτικής χαλάρωσης, τεχνικές απομόνωσης αρνητικών σκέψεων και αναπλαισίωσης με θετικές , τεχνικές συγκέντρωσης .

Ο ρόλος των γονέων είναι επίσης κρίσιμος στη δύσκολη αυτή φάση που περνούν τα παιδιά τους. Καλό θα ήταν οι γονείς  αρχικά να σκεφτούν πώς η προσπάθεια γίνεται από το παιδί τους και όχι από τους ίδιους και ότι οποιοδήποτε αποτέλεσμα  φέρει το παιδί στο τέλος θα είναι αποτέλεσμα προσπάθειας, θέλησης  και ικανοτήτων καθώς και πραγμάτων που δεν μπορούν να αλλάξουν είτε πιέσουν το παιδί να διαβάσει είτε όχι.

Καλό λοιπόν είναι να μην πιέζουμε τα παιδιά να διαβάζουν ή να τα πιέζουμε να το κάνουν με τον δικό μας τρόπο , ή να τα επικρίνουμε κάθε φορά που τα βλέπουμε να χαλαρώνουν  γιατί δημιουργώντας πίεση μπορεί να πετύχουμε την αντίδραση των παιδιών και τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Επίσης η υπερπροστατευτικότητα και η υπερβολική φροντίδα επίσης δεν κάνει καλό στην ψυχολογία του εφήβου καθώς του δημιουργεί αισθήματα μειονεξίας .

Γενικότερα αυτό που θα ήταν καλό να κάνουν οι γονείς είναι να δείχνουν εμπιστοσύνη στο παιδί τους, χωρίς να προβάλουν υπερβολικές, μη ρεαλιστικές προσδοκίες για την επίδοση του. Να τονίζουν συνεχώς πώς ανεξαρτήτου αποτελέσματος, το σημαντικότερο όλων είναι η θέληση και η προσπάθεια.

Το παιδί έχει ανάγκη τους γονείς του να βρίσκονται δίπλα του, για να ακούσουν τις ανησυχίες και τους φόβους του και να του υπενθυμίζουν σε περίπτωση που το ξεχνάει πώς μπορεί να τα καταφέρει και πώς η επιτυχία στις εξετάσεις δεν συνδέεται με τη γενικότερη του αξία και επάρκεια ως άτομο.

Αν όλα τα παραπάνω δεν καρποφορήσουν και το παιδί συνεχίζει να παρουσιάζει εκτεταμένο άγχος τότε καλό θα ήταν να λάβει την υποστήριξη από κάποιον ειδικό ώστε να μπορέσει μάθει να το διαχειρίζεται  λειτουργικά και να ανακουφίζεται από αυτό.